Vraag: Op 2 februari 2010 werd de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in de Oekraïne gehouden. In de eerste ronde van de verkiezingen had Viktor Joesjtsjenko, die via de Oranjerevolutie aan de macht was gekomen,
5% van de stemmen behaald. Viktor Joesjtsjenko kon hierdoor niet deelnemen aan de tweede ronde omdat Janoekovytsj en Tymosjenko respectievelijk 35 en 25% van de stemmen hadden behaald.
In de tweede ronde ging de verkiezingstrijd verder. Viktor Janoekovytsj, die voorstander van Rusland is en de voormalige premier en in 2004 de president van het land was, heeft in de tweede verkiezingsronde de overwinning behaald met 48% van de stemmen. Tymosjenko behaalde 46% van de stemmen, waardoor Janoekovytsj voor de tweede keer staatshoofd werd. Betekent dit het einde van het tijdperk van de Oranjerevolutie en dat de Oekraïne weer in Russische handen komt? Hoe zou de machtstrijd tussen Amerika en Rusland om de invloed in de Oekraïne er nu uit gaan zien?
Antwoord:
1 – Zoals bekend is, is de Oranjerevolutie uitgebroken na de presidentsverkiezingen in 2004 en leidde tot de val van Janoekovytsj. Viktor Joesjtsjenko en Joelija Tymosjenko hebben toen een prowesterse coalitie gevormd en dat was de aanleiding voor het oplopen van de spanning tussen aan de ene kant Rusland en aan de andere kant het Westen wat door Amerika en Europa vertegenwoordigd werd. Beide partijen gingen campagnes tegen elkaar voeren. Joesjtsjenko heeft tijdens zijn ambtstermijn de spanning tussen Oekraïne en Rusland vergroot door zijn pogingen om de Oekraïne toe te laten treden tot de NAVO, door zijn verklaringen omtrent het verwijderen van de Russische Zwarte Zeevloot van de Krim, door sterke betrekkingen aan te gaan met de regering van Saakaasjvili in Georgië en door op alle vlaktes een voortdurende strijd met Rusland te voeren, met name op het gebied van energie en veiligheid. Dit en ook zijn nationale plan, wat een conflict met Rusland inhield, is de reden dat Joesjtsjenko weinig steun van de bevolking kreeg. Als reactie op dit alles gebruikte Rusland natuurgas als drukmiddel om af te rekenen met Joesjtsjenko en hem bij het volk naar voren te brengen als een ongewenst persoon. Rusland heeft in de afgelopen twee jaar, en vooral in de strenge wintermaanden, gedreigd met het afsluiten van het natuurgas of met prijsverhogingen van het natuurgas. Zo heeft Rusland aan het morrende Oekraïense volk duidelijk gemaakt dat het zich richten op het Westen niet de oplossing is …..
Aan de andere kant had de Oekraïne last van de economische wereldcrisis, hierdoor was er geen constante politieke en economische stabiliteit in het land, ook zijn er twee keer parlementsverkiezingen gehouden en de regering is vijf keer veranderd. Al deze factoren hebben meegespeeld in het verlies van Joesjtsjenko bij de verkiezingen en in de overwinning van de pro-Russische Janoekovytsj.
2 – De Oekraïne, met een oppervlakte van 603.700 m2 en 48 miljoen inwoners, heeft een strategische ligging omdat ze aan de Zwarte Zee ligt, omdat de energielijnen, en met name die van het natuurgas, door het land lopen en omdat zij door haar ligging Azië met Europa verbindt, hierdoor is zij in staat om invloed uit te oefenen op de internationale situatie en het regionale evenwicht. Vandaar dat Rusland, Amerika en de landen van de Europese Unie met enorme belangstelling naar de Oekraïne kijken.
3 – De Russische belangstelling voor de Oekraïne komt aan de ene kant doordat de meeste inwoners in oost-Oekraïne orthodox zijn en Russisch spreken en aan de andere kant doordat de militaire Russische Zwarte Zeevloot zijn basis daar heeft, waarvan de overeenkomst in 2017 afloopt. Na het uitbreken van de Oranjerevolutie in de Oekraïne in 2004 ontstonden er spanningen in de betrekkingen met Rusland, omdat de Oekraïne probeerde lid te worden van de EU, door de houding van de Oekraïne ten aanzien van de Russische Zwarte Zeevloot dat ligt aangemeerd in Sebastopol en door de geschillen met betrekking tot het natuurgas. Dit zijn de redenen dat Rusland zijn uiterste best heeft gedaan om een vijandige sfeer te creëren tegen het bewind van Joesjtsjenko, met name in de oostelijke gebieden van de Oekraïne en enkele andere gebieden die pro-Russisch zijn. Rusland slaagde erin om in de laatste verkiezingen in de Oekraïne een pro-Russische regering aan de macht te brengen, en kon toen opgelucht ademhalen. Meteen nadat Janoekovytsj aan de macht kwam, tekende hij met Moskou verdragen over de energie, heeft de economische banden met elkaar versterkt en heeft de betrekkingen met Rusland met betrekking tot de journalistiek, publicaties, onderwijs, taal en cultuur gestimuleerd. Janoekovytsj had het over de mogelijkheid om een nieuw verdrag te sluiten over de Russische Zwarte Zeevloot in ruil voor prijsverlaging van het natuurgas. Op 06-03-2010 is erop www.haberrus.com gepubliceerd dat Janoekovytsj heeft gezegd: “Het is mogelijk om het probleem omtrent de Russische Zwarte Zeevloot in het voordeel van Rusland en de Oekraïne op te lossen”. Rusland kijkt altijd met belangstelling naar de Oekraïne omdat het een strategische ligging aan de Zwarte Zee heeft, het een doorvoerland is van de energieleidingen en het Europa met Azië verbindt.
4 – Oekraïne is voor Amerika van vitaal belang, omdat Amerika de invloedsgebieden van Rusland wil insluiten. Het verlies van haar invloed in de Oekraïne betekent dat Rusland haar gang kan gaan in de Zwarte Zee en in Oost-Europa. We hebben gezien hoe Amerika zich volledig inzette in de Oranjerevolutie, die Joesjtsjenko aan de macht bracht en er voor zorgde dat de Oekraïne op dat moment een strategische partner van de VS werd. Zij verleende zoveel economische hulp aan de Oekraïne, dat zij op de derde plaats, na “Israel” en Egypte, op de lijst van landen voor economische hulp kwam te staan, dit om te voorkomen dat de Oekraïne economisch afhankelijk zou blijven van Rusland. Door de economische crisis in Amerika en doordat zij langzaam wegzakt in het drijfzand Afghanistan en Irak, was zij niet meer in staat om voldoende aandacht aan de Oekraïne te geven en de nodige maatregelen te nemen, waardoor het voor Rusland makkelijker werd om invloed uit te oefenen op de Oranjerevolutie en het te laten wankelen.
5 – Het Europese belang in de strategische Oekraïne is het feit dat de Oekraïne als een scheidingsmuur tussen Rusland en Oost-Europa wordt beschouwd en waar 80% (dat is een kwart van het Europese verbruik) van de toevoer van natuurgas door heen loopt. Dit maakt de Oekraïne van essentieel belang voor Europa. Na de toetreding van Polen tot de Europese Unie en het kandidaat-lidmaatschap van Roemenië en Bulgarije, werd de Oekraïne een buurland van de Europese Unie die van essentieel belang is, omdat ze aan de ene kant als een brug en aan de andere kant als een neutraal gebied tussen Rusland en Europa wordt beschouwd.
6 – Omdat de Oekraïne een belangrijk land is voor deze landen, hadden deze landen belangstelling voor de afgelopen verkiezingen…. Maar degene die het verloop van de verkiezingen nauwkeurig heeft gevolgd, kan zien dat Janoekovytsj met 3% verschil de verkiezingen heeft gewonnen. Deze verkiezingsuitslag laat zien dat er in de politieke sfeer niet veel is veranderd. Daarom, ondanks dat de pro-Westerse Joesjtsjenko de presidentsverkiezingen heeft verloren en de pro-Russische Janoekovytsj aan de macht kwam, is het nog te voorbarig om te zeggen dat de tijd van de Oranjerevolutie voorbij is en dat de Oekraïne de volledig de koers van Rusland volgt. Omdat Janoekovytsj maar met een klein verschil de overwinning behaalde, betekent het dat de pro-Westerse groepen in de Oekraïne nog steeds veel invloed hebben en het betekent dat de Russisch-Amerikaanse strijd om de Oekraïne voort zal duren.
7 – Janoekovytsj beseft het bovenstaande terdege, daarom bracht hij, ondanks zijn loyaliteit aan Rusland, zijn eerste bezoek aan Brussel in plaats van aan Moskou. Dit in een poging om de sympathie van Europa te winnen en om zijn ware loyaliteit aan Rusland te verbergen, vooral omdat hij maar met een klein percentage de verkiezingen had gewonnen en uit angst dat hem hetzelfde lot staat te wachten als in 2004, toen het volk de straat op ging en hem afzette. Men verwacht dat Janoekovytsj zich zal opstellen als iemand die balans zal zoeken tussen Rusland en het Westen en dat hij zijn politiek zo zal brengen dat hij Amerika en de Europese Unie niet provoceert. Terwijl hij in werkelijkheid een politiek zal volgen die dicht bij Rusland staat. Taran Sergei van het Internationale Instituut voor de Democratie in Kiev, heeft in zijn verklaring, dat op 08-02-2010 op de Turkse BBC-site is gepubliceerd, het volgende gezegd: “De grote lijnen van de regeerperiode van Janoekovytsj is duidelijk: Janoekovytsj zal de betrekkingen tussen de Oekraïne en Rusland herstellen, hij zal de discussie omtrent het lidmaatschap van de Oekraïne bij de NAVO op de lange baan schuiven en zal de duur van het verdrag omtrent de marinebasis van de Russische Zwarte Zeevloot gelegen in de Krim en dat in 2017 afloopt, verlengen.” Het Westen beseft ongetwijfeld de loyaliteit van Janoekovytsj aan Rusland en dat het geen zin heeft om een confronterend politiekbeleid tegen hem te voeren, maar dat ze juist een politiek moet voeren waarbij het lijkt alsof ze toenadering zoeken maar waarbij ze in werkelijkheid obstakels opwerpen. Daarom hebben Amerika en de Europese Unie hun “zegen” gegeven aan Janoekovytsj voor zijn overwinning….
Al met al zal de machtstrijd om de Oekraïne vanwege haar strategisch belang, tussen het Westen, en met name Amerika, en Rusland gewoon doorgaan, omdat het verschil voor de overwinning maar 3% is, wat in feite inhoud dat beide partijen nog even sterk zijn en door het volk gesteund worden.
20-03-2010